วัณโรค เป็นโรคฉวยโอกาสที่พบบ่อยใน #ผู้ติดเชื้อฯ องค์การอนามัยโลก (WHO) แนะนำให้มีการรักษาวัณโรคตั้งแต่ระยะแฝง เพื่อป้องกันการป่วยและตัดการแพร่กระจายเชื้อ ผู้ติดเชื้อฯ จึงเป็นกลุ่มเป้าหมายสำคัญในการรักษาวัณโรคและวัณโรคแฝง เพื่อลดอัตราการป่วย การตาย และการแพร่ระบาดของวัณโรค
.
วัณโรคแบ่งเป็น 2 ชนิด คือ วัณโรคในปอดและวัณโรคนอกปอด โดยวัณโรคนอกปอดที่พบบ่อยในผู้ป่วยเอดส์ คือ วัณโรคลำไส้ วัณโรคต่อมน้ำเหลือง และวัณโรคเยื่อหุ้มสมอง ส่วนวัณโรคแฝงคือ โดยปกติเมื่อร่างกายได้รับเชื้อวัณโรคเข้ามาแล้ว หากร่างกายแข็งเชื้อวัณโรคจะถูกควบคุมอยู่ในปอดจึงไม่มีอาการ ไม่สามารถแพร่เชื้อได้ เราเรียกว่า “วัณโรคแฝง” แต่เมื่อภูมิร่างกายต่ำลงจนไม่สามารถควบคุมเชื้อได้ เชื้อที่มีอยู่เดิมจะปะทุขึ้นมาและป่วยเป็นวัณโรค
.
สังเกตอาการเด่น: ไม่ว่าจะเป็นวัณโรคในปอดหรือนอกปอด มักมีไข้เรื้อรังมากกว่า 2 สัปดาห์ น้ำหนักตัวลด 5 – 10 กิโลกรัมใน 1 เดือน หากมีอาการดังกล่าวให้คาดการณ์ว่าอาจเป็นวัณโรค ซึ่งจะมีประโยชน์ถ้าวินิจฉัยได้เร็วและรักษาตั้งแต่เนิ่น ๆ
.
การติดต่อของวัณโรค: วัณโรคติดต่อได้โดยทางเดินหายใจเท่านั้น ผู้ที่ป่วยเป็นวัณโรคปอดและยังไม่ได้รับการรักษาจะไอ ทำให้ละอองเสมหะที่มีเชื้อวัณโรคออกมาด้วย เมื่อมีคนสูดหายใจเอาละอองเสมหะที่มีเชื้อเข้าไปในถุงลม ปอดก็จะทำให้ติดเชื้อวัณโรคเข้าไปด้วยแต่ไม่ติดต่อผ่านการกิน ส่วนวัณโรคนอกปอดทุกชนิดไม่แพร่เชื้อ ดังนั้น ผู้ที่จะแพร่เชื้อวัณโรคให้ผู้อื่นได้ต้องเป็นผู้ป่วยวัณโรคในปอดที่มีอาการไอและเสมหะ AFB เป็นบวก (มีเชื้อวัณโรค) และยังไม่ได้กินยาวัณโรค หากกินยาวัณโรคครบ 2 สัปดาห์จะไม่แพร่เชื้อ
.
การป้องกันและการควบคุมวัณโรค:
1.ทุกคนที่มีอาการไอ ควรปิดปากเวลาไอ
2. ฉีดวัคซีนป้องกัน (BCG) เฉพาะในเด็ก
3. เมื่อมีอาการคล้ายเป็นวัณโรคควรรีบตรวจวินิจฉัย
4. เมื่อวินิจฉัยว่าเป็นวัณโรคแล้ว ต้องกินยาอย่างต่อเนื่องและครบระยะรักษาอย่างน้อย 6 เดือน
5. ผู้ติดเชื้อฯที่ตรวจไม่พบโรควัณโรค ควรได้รับยารักษาวัณโรคแฝง
.
แนะนำการรักษาวัณโรคแฝงในผู้ติดเชื้อเอชไอวี:
ผู้ติดเชื้อฯ ที่อยู่ในเกณฑ์ควรไรับการรักษาวัณโรคระยะแฝงตามมาตรฐานของกระทรวงสาธารณสุข ณ ปี 2565 คือ
1. ผู้ติดเชื้อฯ ที่กินยาต้านไวรัสฯ ไม่เกิน 12 เดือน
– ถ้าซีดี 4 น้อยกว่า 200 cells/mm3 ให้การรักษาโดยไม่ต้องทดสอบทางผิวหนัง หรือตรวจ IGRA ถ้าผู้ติดเชื้อฯ สมัครใจกินยา เพื่อป้องกันการเป็นวัณโรค
– ถ้าซีดี 4 เกิน 200 cells/mm3 ให้การรักษาเมื่อผลการทดสอบทางผิวหนังเป็นบวก
2. ผู้ติดเชื้อฯ ทุกรายที่มีประวัติสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ป่วยวัณโรคปอดหรือวัณโรคกล่องเสียง (ภายใน 1 ปี)
หมายเหตุ: การรักษาวัณโรคและวัณโรคแฝง มีชุดสิทธิประโยชน์ครอบคลุมอยู่แล้ว
…..